„Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu!
Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony.” (Mk 16,15-16)
Przygotowanie do chrztu
Miesiąc przed planowaną datą chrztu rodzice lub opiekunowie prawni zgłaszają w kancelarii parafialnej chęć ochrzczenia dziecka. Przynoszą ze sobą: zaświadczenie o ukończeniu katechez dla rodziców i chrzestnych, dowody osobiste oraz skrócony odpis aktu urodzenia dziecka – do wglądu.
W myśl Kan. 857 Kodeksu Prawa Kanonicznego dziecko powinno być ochrzczone w kościele parafialnym jego rodziców. Jeśli w sytuacji wyjątkowej chrzest ma się odbyć w innym miejscu, potrzebna jest zgoda swojego ks. proboszcza.
Rodzicem chrzestnym może być ten, kto:
- został wyznaczony przez przyjmującego chrzest albo przez jego rodziców, albo przez tego, kto ich zastępuje, a gdy go nie ma, przez proboszcza lub szafarza chrztu i ma wymagane kwalifikacje oraz intencję pełnienia tego zadania;
- jest wystarczająco dojrzały do pełnienia tego zadania, to znaczy ukończył szesnaście lat, chyba że proboszcz lub szafarz ze słusznej przyczyny dopuszcza wyjątek;
- przyjął trzy sakramenty wtajemniczenia: chrzest, bierzmowanie i Eucharystię oraz prowadzi życie zgodne z wiarą i z zadaniem, jakie ma pełnić;
- nie jest ojcem ani matką przyjmującego chrzest;
- należy do Kościoła katolickiego i prawo nie zabrania mu pełnienia zadań chrzestnego.
- Chrzestnym może być osoba wyznania prawosławnego
- Jeżeli rodzice przyjmującego chrzest wyrażą takie życzenie, obok chrzestnego (katolika lub prawosławnego) można dopuścić jako świadka chrztu człowieka nienależącego do wspólnoty katolickiej lub mającego nieuregulowany stosunek do Kościoła Katolickiego (niewierzący, niepraktykujący…).
Obrzęd sakramentu
CHRZEST JEDNEGO DZIECKA POZA MSZĄ ŚWIĘTĄ
OBRZĘD PRZYJĘCIA DZIECKA
Chrztu udziela się, o ile to możliwe, w niedzielę, ponieważ wtedy Kościół obchodzi Misterium Paschalne, w obecności i przy czynnym udziale wiernych, przynajmniej krewnych, bliskich i znajomych.
Ojciec i matka razem z chrzestnymi powinni przedstawić dziecko Kościołowi celem udzielenia chrztu.
Kapłan lub diakon ubrany w albę lub komżę i stułę, albo ponadto w kapę koloru białego udaje się razem z asystą do drzwi kościoła lub do tego miejsca, gdzie są zgromadzeni rodzice i chrzestni z dzieckiem do chrztu. W tym czasie, o ile to możliwe, lud śpiewa stosowny psalm lub pieśń.
Celebrans wita obecnych, zwłaszcza rodziców i chrzestnych, wspominając w krótkich słowach o radości, z jaką przyjęli dziecko; jest ono darem Boga, który jest źródłem wszelkiego życia i który chce teraz obdarzyć to dziecko swoim życiem łaski.
Celebrans pyta najpierw rodziców:
Celebrans: Drodzy rodzice, jakie imię wybraliście dla swojego dziecka?
Rodzice: N.
Celebrans: O co prosicie Kościół Boży dla N.?
Rodzice: O chrzest.
W powyższym dialogu celebrans może użyć innych słów. Na drugie pytanie rodzice mogą odpowiedzieć innymi słowami, np.: O wiarę, lub: O łaskę Chrystusa, lub: O przyjęcie do Kościoła, lub: O życie wieczne.
Wtedy celebrans zwraca się do rodziców tymi lub podobnymi słowami:
Drodzy rodzice, prosząc o chrzest dla waszego dziecka, przyjmujecie na siebie obowiązek wychowania go w wierze, aby zachowując Boże przykazania, miłowało Boga i bliźniego, jak nas nauczył Jezus Chrystus. Czy jesteście świadomi tego obowiązku?
Rodzice: Tak albo: Jesteśmy tego świadomi.
Następnie zwracając się do chrzestnych (chrzestnego, chrzestnej) celebrans pyta ich w ten lub podobny sposób:
A wy, drodzy chrzestni, czy jesteście gotowi (czy jesteś gotowy, gotowa) pomagać rodzicom tego dziecka w wypełnianiu ich obowiązku?
Chrzestni odpowiadają: Jesteśmy gotowi (jestem gotowy, gotowa).
Celebrans mówi dalej:
N., wspólnota chrześcijańska przyjmuje cię z wielką radością. W imieniu tej wspólnoty znaczę cię znakiem krzyża. Po mnie wy, rodzice i chrzestni, naznaczcie wasze dziecko znakiem Jezusa Chrystusa, naszego Zbawiciela.
I w milczeniu kreśli znak krzyża na czole dziecka. Potem czynią to rodzice i chrzestni.
Celebrans zaprasza rodziców i chrzestnych oraz wszystkich obecnych do udziału w liturgii słowa Bożego. Jeśli okoliczności pozwalają, należy do miejsca przewidzianego na tę liturgię udać się procesjonalnie ze śpiewem.
LITURGIA SŁOWA BOŻEGO
CZYTANIA BIBLIJNE
Czyta się jedną lub dwie z perykopy. W tym czasie wszyscy mogą siedzieć. Można wybrać inne perykopy, zgodnie z życzeniem rodziców lub odpowiednie dla ich duchowego pożytku. Pomiędzy czytaniami można śpiewać psalmy responsoryjne i wersety.
HOMILIA
Następnie celebrans wygłasza krótką homilię wyjaśniając przeczytany tekst i wprowadzając obecnych w głębsze zrozumienie tajemnicy chrztu; zachęca przede wszystkim rodziców i chrzestnych, by ochotnie podjęli obowiązek wynikający z tego sakramentu.
CICHA MODLITWA
Po homilii lub po litanii, lub nawet w przerwie między wezwaniami litanii zaleca się chwilę ciszy na osobistą modlitwę zebranych, do której celebrans zachęca. Potem może nastąpić odpowiedni śpiew.
MODLITWA POWSZECHNA
Następuje modlitwa powszechna. Należy wybrać jedną z podanych formuł. Można swobodnie wybierać elementy z różnych formuł modlitwy powszechnej albo dołączyć nowe, bardziej dostosowane do szczególnych potrzeb rodziny, należy jednak zachować jedność stylu w całej formule. Zawsze należy zakończyć ją wezwaniami do Świętych.
Następnie celebrans razem z obecnymi wzywa wstawiennictwa Świętych.
Święta Maryjo, Matko Boża, módl się za nami.
Święty Janie Chrzcicielu, módl się za nami.
Święty Józefie, módl się za nami.
Święci Piotrze i Pawle, módl się za nami.
Wypada dodać imiona innych Świętych, zwłaszcza patronów dziecka, kościoła lub miejscowości. Ostatnie wezwanie brzmi:
Wszyscy Święci i Święte Boże, módlcie się za nami.
MODLITWA Z EGZORCYZMEM I WŁOŻENIE RĘKI
Po zakończeniu wezwań do Świętych celebrans mówi:
Wszechmogący, wieczny Boże, Ty posłałeś na świat swojego Syna, aby oddalił od nas moc szatana, ducha nieprawości, a człowieka wyrwanego z ciemności przeniósł do przedziwnego królestwa Twojej światłości; pokornie Cię błagamy, abyś to dziecko uwolnił od grzechu pierworodnego, uczynił je swoją świątynią i mieszkaniem Ducha Świętego. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Wszyscy: Amen.
Inna formuła modlitwy z egzorcyzmem:
Panie, Boże wszechmogący, Ty posłałeś swojego jedynego Syna, aby człowieka poddanego niewoli grzechu obdarzyć wolnością Twoich dzieci, Ty wiesz, że to dziecko będzie narażone na pokusy tego świata i będzie musiało walczyć przeciwko zasadzkom szatana. Pokornie Cię prosimy, uwolnij je od zmazy grzechu pierworodnego mocą Męki i Zmartwychwstania Twojego Syna, umocnij Jego łaską i strzeż nieustannie na drodze życia. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Wszyscy: Amen.
Opuszcza się namaszczenie olejem katechumenów.
Celebrans mówi:
Niech cię broni moc Chrystusa Zbawiciela, który żyje i króluje na wieki wieków.
Wszyscy: Amen.
Po czym celebrans w milczeniu kładzie rękę na dziecku.
Następnie wszyscy udają się do chrzcielnicy lub do prezbiterium, jeśli chrztu tam się udziela.
LITURGIA SAKRAMENTU
Po przyjściu do chrzcielnicy celebrans w krótkich słowach przypomina uczestnikom postanowienie Boga, który chciał duszę i ciało człowieka uświęcić przez wodę. Może to powiedzieć w następujący sposób:
Módlmy się, aby Bóg wszechmogący obdarzył to dziecko nowym życiem z wody i z Ducha Świętego.
Albo:
Wiecie, że Bóg obdarzył wierzących swoim życiem przez święty znak wody. Skierujmy więc do Niego nasze myśli i módlmy się jednym sercem, aby ze źródła chrzcielnego zechciał wylać swoją łaskę na to wybrane dziecko.
POŚWIĘCENIE WODY ALBO MODLITWA DZIĘKCZYNNA NAD WODĄ
WYRZECZENIE SIĘ ZŁA
Celebrans przemawia do rodziców i chrzestnych:
Drodzy rodzice i chrzestni, przyniesione przez was dziecko przez sakrament chrztu od miłującego Boga otrzyma nowe życie z wody i z Ducha Świętego. Starajcie się wychować je w wierze tak, aby zachować w nim to Boże życie od skażenia grzechem i umożliwić jego ustawiczny rozwój. Jeśli więc, kierując się wiarą, jesteście gotowi podjąć się tego zadania, to wspominając swój własny chrzest, wyrzeknijcie się grzechu i wyznajcie wiarę w Jezusa Chrystusa. Jest to wiara Kościoła, w której wasze dziecko otrzymuje chrzest.
Potem ich pyta:
Celebrans: Czy wyrzekacie się grzechu, aby żyć w wolności dzieci Bożych?
Rodzice i chrzestni: Wyrzekamy się.
Celebrans: Czy wyrzekacie się wszystkiego, co prowadzi do zła, aby was grzech nie opanował?
Rodzice i chrzestni: Wyrzekamy się.
Celebrans: Czy wyrzekacie się szatana, który jest głównym sprawcą grzechu?
Rodzice i chrzestni: Wyrzekamy się.
WYZNANIE WIARY
Następnie celebrans przyjmuje od rodziców i chrzestnych potrójne wyznanie wiary:
Celebrans: Czy wierzycie w Boga, Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi?
Rodzice i chrzestni: Wierzymy.
Celebrans: Czy wierzycie w Jezusa Chrystusa, Jego Syna jedynego, a naszego Pana, narodzonego z Maryi Dziewicy, umęczonego i pogrzebanego, który powstał z martwych i zasiada po prawicy Ojca?
Rodzice i chrzestni: Wierzymy.
Celebrans: Czy wierzycie w Ducha Świętego, święty Kościół powszechny, obcowanie Świętych, odpuszczenie grzechów, zmartwychwstanie ciała i życie wieczne?
Rodzice i chrzestni: Wierzymy.
Celebrans: Taka jest nasza wiara. Taka jest wiara Kościoła, której wyznawanie jest naszą chlubą, w Chrystusie Jezusie, Panu naszym.
Wszyscy: Amen.
Zamiast tej formuły można użyć innej, stosownie do potrzeb. Można także zaśpiewać odpowiednią pieśń, w której by wspólnota zgromadzonych jednogłośnie wyraziła swoją wiarę.
CHRZEST
Celebrans zaprasza rodzinę, aby podeszła do chrzcielnicy, i pyta rodziców i chrzestnych:
Celebrans: Czy chcecie, aby N. otrzymał(a) chrzest w wierze Kościoła, którą przed chwilą wspólnie wyznaliśmy?
Rodzice i chrzestni: Chcemy.
Teraz celebrans chrzci dziecko, mówiąc:
N., JA CIEBIE CHRZCZĘ W IMIĘ OJCA
zanurza dziecko lub polewa je wodą po raz pierwszy,
I SYNA,
zanurza, lub polewa je wodą po raz drugi,
I DUCHA ŚWIĘTEGO.
zanurza lub polewa je wodą po raz trzeci.
Wypada, aby po chrzcie dziecka uczestnicy wypowiadali lub śpiewali krótka aklamację:
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu. Jak była na początku, teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Jeśli udziela się chrztu przez polanie woda, wypada, aby dziecko trzymała do chrztu matka lub ojciec. Jednakże tam, gdzie wydaje się słuszne zachować dotychczasowy zwyczaj, dziecko może trzymać chrzestna lub chrzestny. Oni też powinni podnieść dziecko z wody, jeśli chrztu udziela się przez zanurzenie.
OBRZĘDY WYJAŚNIAJĄCE
NAMASZCZENIE KRZYŻMEM ŚWIĘTYM
Celebrans mówi:
Bóg wszechmogący, Ojciec naszego Pana, Jezusa Chrystusa, który cię uwolnił od grzechu i odrodził z wody i z Ducha Świętego, On sam namaszcza ciebie krzyżmem zbawienia, abyś włączony(a) do ludu Bożego, wytrwał(a) w jedności z Chrystusem Kapłanem, Prorokiem i Królem na życie wieczne.
Wszyscy: Amen.
Potem celebrans w milczeniu namaszcza dziecko krzyżmem św. na szczycie głowy.
WŁOŻENIE BIAŁEJ SZATY
Celebrans mówi:
N., stałeś(aś) się nowym stworzeniem i przyoblekłeś(aś) się w Chrystusa, dlatego otrzymujesz białą szatę. Niech twoi bliscy słowem i przykładem pomagają ci zachować godność dziecka Bożego, nieskalaną aż po życie wieczne.
Wszyscy: Amen.
Nakłada się dziecku białą szatę, inny kolor nie jest dozwolony. Jest wskazane, aby taką szatę przynosiły same rodziny.
WRĘCZENIE ZAPALONEJ ŚWIECY
Celebrans bierze świecę paschalną i mówi:
Przyjmijcie światło Chrystusa.
Przedstawiciel rodziny (np. ojciec lub chrzestny) zapala świecę dziecka od świecy paschalnej.
Celebrans może podać świecę zapaloną od paschału mówiąc:
Przyjmijcie światło Chrystusa.
Potem celebrans mówi:
Podtrzymywanie tego światła powierza się wam, rodzice i chrzestni, aby wasze dziecko, oświecone przez Chrystusa, postępowało zawsze jak dziecko światłości, a trwając w wierze, mogło wyjść na spotkanie przychodzącego Pana razem z wszystkimi Świętymi w niebie.
Jeżeli podczas udzielania chrztu dziecko trzymali chrzestni, przekazują je matce.
ZAKOŃCZENIE OBRZĘDU PROCESJA DO OŁTARZA
Jeżeli chrztu udzielono poza prezbiterium, odbywa się teraz procesja do ołtarza, w czasie której niesie się zapaloną świecę ochrzczonego dziecka. Wypadałoby wtedy śpiewać pieśń o chrzcie świętym, np.:
Wy wszyscy, którzy zostaliście ochrzczeni w Chrystusie, przyoblekliście się w Chrystusa. Alleluja, alleluja.
MODLITWA PAŃSKA
Celebrans stojąc przed ołtarzem, przemawia do rodziców i chrzestnych oraz do wszystkich obecnych w ten lub podobny sposób:
Najmilsi, to dziecko, odrodzone przez chrzest święty, nazywa się dzieckiem Bożym i jest nim rzeczywiście. W sakramencie bierzmowania otrzyma pełnię Ducha Świętego. Przystępując zaś do ołtarza Pańskiego, stanie się uczestnikiem Jego Uczty Ofiarnej i razem ze zgromadzonym Kościołem będzie Boga nazywać Ojcem. My wszyscy także jesteśmy dziećmi Bożymi, dlatego w imieniu tego dziecka módlmy się wspólnie, tak jak nas nauczył Pan Jezus.
Wszyscy razem z celebransem mówią:
Ojcze nasz, któryś jest w niebie, święć się imię Twoje, przyjdź królestwo Twoje, bądź wola Twoja jako w niebie, tak i na ziemi. Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj i odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom. I nie wódź nas na pokuszenie, ale nas zbaw ode złego. Amen.
BŁOGOSŁAWIEŃSTWO
Następnie celebrans błogosławi matkę trzymającą na rękach swoje dziecko, a także ojca i wszystkich obecnych.
Jeżeli to możliwe, po błogosławieństwie wszyscy śpiewają odpowiednią pieśń wyrażająca paschalną radość i dziękczynienie albo pieśń Najświętszej Maryi Panny: Wielbi dusza moja Pana.
Tam, gdzie jest zwyczaj zanoszenia ochrzczonego dziecka przed ołtarz Najświętszej Maryi Panny, wypada go utrzymać.